Klein maar fijn. Wellseind is het meest noordelijk gelegen buurtschap van Well, vlakbij Nederhemert-Noord. Een dorp met 8 prachtige straatnamen als 'Klemit' en 'De Weg over de Ezelaar'. Wellseind is een dorp in de gemeente Maasdriel. Het ligt aan de noordoever van de Afgedamde Maas in de Bommelerwaard. Het dorpje telt slechts zeven dunbevolkte straten.

Grenspaal
Aan de Wellseindsedijk staat een in 1779 geplaatste grenspaal met een wel erg ’bewogen’ geschiedenis. In de nadagen van de feodaliteit lieten de Heren van Ammerzoden en Nederhemert op hun grens aan de dijk een van ver al zichtbare ‘scheijpaal plaatsen. De buitengewoon lange grenspaal torende ongeveer vijf meter boven het maaiveld uit en was bekroond door een bol met festoenen en smeedijzeren punt. Boven elk van de huidige in cartouches gekapte tekst ‘WEL en AMMERZODEN’ en ‘NEEDERHEMERT’ was hij voorzien van de tekst ‘VRIJE HEERLIJKHEID’.

In 1795 vraagt het bestuur van de dijkschouw van de Bommelerwaard, aan de heren van Ammerzoden en Hemert, om de aanduiding Vrije Heerlijkheid te verwijderen, als zijnde strijdig met de beginselen van de Bataafse revolutie. En inderdaad zijn deze teksten verwijderd. Helaas tuimelde in 1909 de buitengewoon lange grenspaal onverwachts van de dijk naar beneden en brak doormidden. Hierna plaatste men alleen het bovenste drie meter lange gedeelte weer op de dijk. Tweeënzestig jaar later lag de grenspaal opnieuw enkele jaren onderaan de dijk. Daarna is hij in 1977 ‘gerestaureerd’ en in een stalen frame weer op de dijk geplaatst. Met de herindeling in 1999 behield de grenspaal ook zijn functie als grensbepaling, nu tussen de gemeenten Zaltbommel en Maasdriel. Als gemeentelijk monument stond de grenspaal er in 2015 weer wat verwaarloosd en scheef bij en dreigde voor de derde keer van de dijk te tuimelen. Daarom besloten de gemeenten Maasdriel en Zaltbommel gezamenlijk de historische grenspaal te laten restaureren. Na de restauratie werd de grenspaal, voorzien van een nieuwe funderingspaal, weer op de dijk teruggeplaatst.

Het gemaal De baanbreker
‘De baanbreker’ aan de Wellseindsedijk 14 kwam tot stand tijdens de ruilverkaveling ’Hedel-Ammerzoden’ in de jaren 1947-1951. De machinisten, waarvoor ook een dienstwoning was gebouwd, waren; van 1950 tot 1963 Jacobus van de Laar, van 1963 tot 1967 Joost van der Linden en van 1967 tot 2006 Teun Klip. Vanaf 1950 werd het oppervlaktewater van de 6.000 HA metende achterland vanuit de Wellse wetering op de Kreek geloosd, die het weer verder afvoerde naar de Afgedamde Maas bij Nederhemert. In 1972 doorgroef men de uiterwaard voor het gemaal zodat het polderwater rechtstreeks naar de Afgedamde Maas kon stromen. Rechts naast de uitmonding van het gemaal werd een dam in de Kreek gelegd met een oprit naar de dijk om het ontstane eiland in de uiterwaard te ontsluiten. In de jaren 2005/6 vond een renovatie en automatisering plaats, waardoor het gemaal niet meer bemand hoeft te worden.

De Baanbreker
In Wellseind staan twee rijksmonumenten. Een woonboerderij aan de Klemit 9 wat in aanleg nog een boerderij uit de 17^de eeuw is. De boerderij, van het zogenaamde ‘hallehuistype’, heeft een met riet gedekt wolfdak. De achtergevel bevat een overstekend dakschild waarvan een gedeelte is dichtgezet, wat kenmerkend is voor de Bommelerwaard. In 1995 is de boerderij geheel gerestaureerd.

Het tweede, een woonhuis aan de Lenshoek 1, heeft de jaartalankers 1831 in de voorgevel. Het werd in 1886 aangekocht door de riviervisser en landbouwer Aart Struijk waarna het nog honderd jaar lang in bezit van zijn familie bleef. 

Herkomst
Volgens het regionaal archief rivierenland dateert de oudst bekende schriftelijke vermelding van Well van omstreeks 983. De plaats komt dan voor in een oorkonde waarin inkomsten van de abdij van Werden worden genoemd. Hieronder ook inkomsten uit een goed te Well, in deze oorkonde ‘Vualli’ genaamd. De plaatsnaam komt daarna in bronnen voor als ‘Welle’ en ‘Well’. Er bestaan twee verklaringen voor de naam. De eerste is dat de naam Well van het Germaanse ‘waljo’ is afgeleid. De betekenis daarvan is bron of put. De tweede verklaring is dat Well te herleiden is op een vorm van –lo dat begroeiing van loofbos op een oeverwal betekent. De naam Wellseind zou kunnen duiden als einde van het grondgebied van het dorp.

Kunstenaar Judith Meulenberg
In haar boerderij annex atelier aan de Wellseindsedijk maakt beeldend kunstenaar Judith Meulenberg haar bronzen beelden.

Verder lezen