Politiek Maasdriel moet op een 'reset-knop' drukken, maar welke?

MAASDRIEL – Er zijn kort gezegd vier dingen die Maasdriel kan doen om de kwaliteit van de dienstverlening en het financiële huishouden voor de komende twaalf jaar op voldoende niveau te houden: herindelen (maar geen andere gemeente ziet dat zitten), minder hoge ambities nastreven, de ambtelijke organisatie versterken óf het bestuurlijk systeem aanpassen. 

Dirk Louter Advies en Management BV voerde in samenwerking met adviesbureau Rijnconsult in opdracht van de gemeenteraad de afgelopen maanden een onderzoek uit naar de bestuurskracht in Maasdriel. Het onderzoek - dat 47.250 euro kostte en waaraan de provincie Gelderland voor de helft meebetaalt - richt zich op de vraag hoe Maasdriel krachtig kan worden bestuurd, ook in de toekomst. De resultaten van dat bestuurskrachtonderzoek dat de toepasselijke titel ‘Een nieuw verhaal voor Maasdriel’ draagt, werden woensdagavond tijdens een informatieavond uitgebreid gepresenteerd.

'Achterstand'
Het rapport gaat in op de huidige bestuurskracht van de gemeente. Daarover is gesproken met een groot aantal betrokkenen, diverse gemeenten en zelfs de provinciën Gelderland en Noord-Brabant. Ook is er een enquête uitgevoerd onder inwoners van de gemeente Maasdriel. 

De conclusie van de onderzoekers is glashelder: Maasdriel heeft een tekort aan bestuurskracht voor een goede uitvoering van de ‘berg aan opgaven die steeds groter wordt’ en die op de gemeente af gaat komen. “We zijn van mening dat Maasdriel voor de toekomst een grote uitdaging heeft in het realiseren van de opgaven op de korte en langere termijn op voldoende niveau te kunnen invoeren voor haar inwoners. Daarvoor zal groei en verdere ontwikkeling van de bestuurskracht nodig zijn. Maasdriel begint aan de opgaven voor de komende jaren met een achterstand.” 

‘Goede impuls’
Het bestuurskrachtonderzoek werd onder andere geïnitieerd vanwege het feit dat in 2021 de gemeenteraad van Zaltbommel nadrukkelijk niet koos voor een bestuurlijke fusie met Maasdriel. Toch zou ‘samenwerking of eventueel fusie met andere gemeenten voor Maasdriel nog steeds een goede en ook noodzakelijke optie zijn’, zo valt in het bestuurskrachtonderzoek te lezen. “Een bestuurlijke fusie zou een goede impuls kunnen geven aan de bestuurskracht en kan ook zorgen voor de ‘reset’ die nodig is.”

Louter en Rijnconsult hebben voor het onderzoek over een mogelijke fusie gesproken met diverse Gelderse buurgemeenten van Maasdriel en uit die gesprekken geconcludeerd dat er ‘op dit moment geen behoefte/agenda is om in te willen zetten op fusie met Maasdriel’. “Dat betekent dat een eventueel door Maasdriel gewenste fusie met andere gemeenten binnen de provincie voorlopig niet langs de lijn van vrijwilligheid zal kunnen plaatsvinden.”
Daarnaast geven de onderzoekers aan dat een bestuurlijke of ambtelijke fusie met één of meerdere buurgemeenten er niet voor gaat zorgen om voor de komende vijf á zes jaar de bestuurskracht te versterken.

‘Complex en kostbaar’
Ook de gemeente Den Bosch is gevraagd naar haar bereidwilligheid tot een mogelijke fusie met Maasdriel. “De gemeente Den Bosch heeft aangegeven niet per se negatief te staan tegenover een eventueel door Maasdriel gewenste fusie met Den Bosch, maar daar zelf niet op uit te zijn.”

En aangezien Maasdriel in Gelderland en Den Bosch in Noord-Brabant ligt, zou er sprake zijn van een zogeheten interprovinciaal fusieproces. “Een traject dat mócht u het al willen, ik u niet zou adviseren”, was Louter daar duidelijk over. “Recente ervaringen met de vorming van de gemeente Vijfheerenlanden hebben laten zien dat zo’n interprovinciale gemeentelijke herindeling erg complex is, en mogelijk ook erg kostbaar.” 

Knoppen
Maar wat zijn dan wel manieren om de bestuurskracht te vergroten? Daarvan staan meerdere voorbeelden in het onderzoeksrapport. Zo kan er volgens de onderzoekers worden gedraaid aan vier ‘knoppen’. Naast een mogelijke fusie of intensievere samenwerking met andere gemeenten, behoort het terugschroeven van de ambities van de gemeente ook tot de vier opties. Louter verwacht echter niet dat een dergelijke keuze ervoor kan zorgen dat de bestuurskracht weer op orde komt. “Daar komt u er niet mee, denken wij. U kunt wel uw ambities beter ordenen en scherper formuleren.”

Daarmee blijven twee ‘knoppen’ over waaraan gedraaid kan – en misschien wel moet – gaan worden: het versterken van of investeren in de ambtelijke organisatie én het investeren in of aanpassen van het bestuurlijk systeem. Óf en hoe er aan die knoppen gaat worden gedraaid is nog maar de vraag, want de presentatie van het bestuurskrachtonderzoek was slechts de eerste stap in een serie vergaderingen en besprekingen die voor de gemeenteraad in het verschiet ligt.

Naar verwachting komt het bestuurskrachtonderzoek op woensdag 25 oktober nog ter sprake in een informatiebijeenkomst, op donderdag 9 november tijdens een bespreking in een commissievergadering en tenslotte wordt tijdens een extra raadsvergadering op donderdag 23 november een definitief besluit genomen. Mogelijk worden er tussendoor ook nog extra momenten ingepland om het bestuurskrachtonderzoek nader te bespreken.