Gasthuistoren beklimmen en carillon van dichtbij bewonderen

ZALTBOMMEL - Het geluid van het carillon is al vanaf de zeventiende eeuw regelmatig te horen in de binnenstad. Wie dit unieke stukje cultuurhistorische erfgoed bovenaan de Gasthuistoren wil bewonderen en daarbij van het uitzicht over de Bommelerwaard wil genieten, heeft daar in het eerste weekend van september een uitgerekende kans voor. 

Stichting Vrienden van het Carillon Zaltbommel nodigt iedereen uit om op zaterdag 4 september de Gasthuistoren te beklimmen en het monument te bezoeken. De geschiedenis van de Gasthuistoren gaat terug naar de vijftiende eeuw. De toren werd gebouwd tussen 1450 en 1475 en sinds 1490 wordt die ook vermeld als klokkentoren. Na een grote brand in 1524 werd de houten torenbekroning hoger herbouwd. In 1654 krijgt de Gasthuistoren het carillon: twintig klokken, gegoten door de Gebroeders Hemony, de belangrijkste klokkengieters uit de zeventiende eeuw in de Nederlanden. In de loop der tijd zijn er nog klokken toegevoegd en nu bevat het carillon 35 klokjes.

Twee functies
Het instrument heeft van oorsprong twee functies, vertelt Ru Stolk, sinds 1973 stadsbeiaardier van Zaltbommel. “Allereerst diende het apparaat om aan te geven hoe laat het is. Vroeger beschikte niet iedereen over een klok. De klokjes van het carillon speelden een melodietje om de uurslag aan te kondigen. Maar het instrument gaf mensen ook plezier. Vroeger was er niet zo veel muziek als nu. Het carillon diende dan ook als vermaak voor de inwoners van de stad”, legt de beiaardier uit.

Om de beurt
Ru Stolk en zijn collega Wout van der Linden bespelen het carillon om de beurt live iedere dinsdagochtend en vrijdagavond. Het instrument is daarnaast ieder kwartier kort te horen als aankondiging dat de klok gaat slaan. Dat kort bespelen gebeurt automatisch door de computer.

Renovatie
Het systeem en het carillon zelf waren al een lange tijd aan renovatie toe en daar is ook flink in geïnvesteerd door de gemeente Zaltbommel, vertelt Thea Thijssen, voorzitter van Stichting Vrienden van het Carillon Zaltbommel. “De computer kwam uit 1992 en was gebaseerd op magnetische hamers. Daardoor was de klank erg hard en vlak. Vorig jaar is er een pneumatisch systeem geplaatst waardoor het geluid veel natuurlijker en milder klinkt. Daarnaast is er groot onderhoud gepleegd en er is een nieuwe klavier geplaatst. Nu kunnen we weer een lange tijd vooruit”, vertelt Thijssen.

4 september
Iedereen die de Gasthuistoren wil beklimmen, het carillon wil bekijken en de beiaardiers aan het werk wil zien, heeft daar de kans voor op zaterdag 4 september. De beklimming is gratis, bezoekers moeten zich wel vooraf aanmelden via info@carillon.nl. In verband met de coronamaatregelen zijn groepjes van maximaal vier personen toegestaan.

Extra klokjes
In de toekomst wil de stichting het carillon uitbreiden met twee extra klokjes zodat de beiaardiers extra variatie in muziek kunnen creëren. Thijssen: “De kosten vallen echter niet mee: een zo’n klokje kost tussen de vier- en vijfduizend euro.” Voor 30 euro per jaar kun je de stichting steunen door Vriend van het Carillon te worden, maar iedere bijdrage is welkom. 

Meer informatie staat op de website www.carillon-zaltbommel.nl

Dominik Morawiak