bird
dinsdag 19 maart | 04.52 uur

Beleef Ammerzoden!

DSC_4081-3
Kasteel Ammersoyen

Ammerzoden ligt in het zuiden van de Bommelerwaard, net ten noorden van de Maas. Rondom het dorp ligt een Maasarm, onderbroken door de buitengracht van het kasteel Ammersoyen. Toen in deze Maasarm nog water stroomde, hoorde Ammerzoden bij Brabant. Maar dat is sinds de 13e eeuw verleden tijd.

Heerlijkheid Ambersoi
In de vroege middeleeuwen ontwikkelde zich op een oeverwal langs de Maas de ‘Hoge Heerlijkheid Ambersoi’. Zo noemde men een gebied waarin de landsheer het recht had om misdadigers ter dood te laten veroordelen en te executeren. Rothardus ‘de Ambersoi’ en zijn broer Wiricus voerden in 1026 het bewind. De landsheer had voor de dagelijkse gang van zaken een ‘schout’ en ‘buurmeester’ in dienst. Dit middeleeuwse bestuur hield stand tot 1795, het jaar van de Bataafse Republiek. In de Franse tijd werden de rechten van de heer sterk teruggedrongen, maar vanwege zijn grootgrondbezit bleef de heer van Ammerzoden tot in 1872 veel invloed op het bestuur houden.

Gemeente Bommelerwaard, Ammerzoden en Maasdriel
Tussen 1799 en 1801 maakte Ammerzoden een tijdje deel uit van de gemeente Bommelerwaard. Gedurende 200 jaar vormde Ammerzoden samen met Well en enkele gehuchten (Wordragen, Slijkwell en Wellseind) een aparte gemeente, met het kasteel Ammersoyen als statig gemeentehuis. Sinds 1999 maakt Ammerzoden samen met de gemeenten Rossum (incl. Hurwenen en Rome), Heerewaarden, Kerkdriel (incl. Velddriel, Hoenzadriel en Alem) en Hedel deel uit van de gemeente Maasdriel. De gemeente Maasdriel vormt het zuidelijke gedeelte van de Bommelerwaard. Het gemeentehuis van Maasdriel ligt in Kerkdriel.

Ammerzoden: van Mandemakersdorp naar modern tuinbouwdorp
Ammerzoden was eeuwenlang een katholiek boerendorp. Het meeste verkeer ging over de dijken of over het water van de Maas. De hogere oeverwalgronden waren in gebruik als akkerland. De lagere komgronden bestonden uit onvruchtbare en zware klei en waren lastig begaanbaar. Ze dienden als hooiland en heel soms als weiland of waren in gebruik voor de wilgenteelt. Samen met Kerkdriel was Ammerzoden tot in de twintigste eeuw het centrum van de mandenmakerij in de Bommelerwaard. Van wilgentenen werden manden gevlochten. Andere inkomsten kwamen uit het ‘juin pellen’, uitjes pellen en schoonmaken voordat die werden ingelegd.

Modernisering
In de jaren ’60 en ’70 van de twintigste eeuw vond ruilverkaveling en bodemverbetering plaats en werden nieuwe wegen aangelegd, waaronder de N831 en de N832. De verbeterde economische situatie, de bevolkingsgroei en infrastructuur zorgde ervoor dat de Ammerzodense industrie en dienstverlening groeide en professionaliseerde. De huidige lokale economie drijft op de aardbeien- en bloemkwekerijen, champignonteelt, aardappelgroothandel- en transportbedrijven en de fabriek van Alabastine. Verder zijn veel inwoners buiten het dorp werkzaam.

Ammerzoden: strijdtoneel van oorlog en watersnood
Ammerzoden lag in een niemandsland tussen het Hertogdom Brabant en het Graafschap Gelre en was daardoor in de geschiedenis vaak het strijdtoneel van rivaliserende partijen.

Strijd tegen de Spanjaarden
Tijdens de 80 jarige oorlog (1568 – 1648) concentreerde de strijd in de Bommelerwaard zich rondom Zaltbommel, fort St. Andries en (het beleg van) ’s-Hertogenbosch. Tussen Ammerzoden en Hedel werd in die tijd een fort gebouwd: ‘Fort Kijk-in-de-Pot’. Deze is later afgebroken.

Strijd tegen de Fransen
In het rampjaar 1672, het begin van de Hollandse Oorlog werd het dorp zelf gespaard. De landsheer van Arkel betaalde een grote som geld (F 7.000,-) om plundering van dorp en kasteel te voorkomen. Dit plan lukte. Helaas viel de kerk van Ammerzoden toen wel ten prooi aan het vuur.
In 1794 staken de Fransen de bevroren Maas en Waal over en bezetten de waard. Gelukkig werd er tijdens Napoleon in de Bommelerwaard niet meer gevochten.

Strijd tegen het water
Er zijn in de geschiedenis verschillende watersnoodrampen geweest, vooral in de 17e eeuw. De laatste ramp dateert uit 1861. Toen stond heel Ammerzoden onder water en brak er naderhand een typhus-epidemie uit. De dijkverbetering nadien heeft het dorp tot op heden gevrijwaard van rampen. De laatste watersnoodramp dateert uit 1995. Toen moest Ammerzoden gedurende een week worden verlaten omdat het water van Maas en Waal een gevaarlijke hoogte had bereikt.

Strijd tegen de Duitsers
Het zou tot 1940 duren voordat Ammerzoden weer het strijdtoneel werd, ditmaal van de strijd tegen de Duitsers. Bij deze strijd, de tweede wereldoorlog, is Ammerzoden zwaar getroffen. Weinig gebouwen zijn gespaard gebleven. Ook het kasteel – klooster werd flink beschadigd. Het dorp lag in de oorlogswinter van 44-45 in de frontlinie van de Maas en de duitsers lagen in bunkers in en achter de Maasdijk. Zij vernietigden de katholieke St. Willibrorduskerk. De bewoners van Ammerzoden schuilden voor bombardementen in het kasteel Ammersoyen. In dezelfde winter werden alle inwoners van Ammerzoden, en later van de gehele Bommelerwaard geëvacueerd. Na de oorlog werden noodwoningen gebouwd en keerden de bewoners terug.

Verder lezen